W 12 stycznia 2023 r. weszło w życie nowe unijne rozporządzenie w sprawie subsydiów przyznawanych przez państwa trzecie (FSR). O pracach nad nowymi przepisami informowaliśmy w naszej wcześniejszej publikacji. Rozporządzenie umożliwia kontrolę przez Komisję Europejską wsparcia finansowego przyznawanego przedsiębiorstwom przez kraje nieunijne. Poniżej zamieszczamy podsumowanie nowych przepisów:

• subsydia zagraniczne są definiowane szeroko i obejmują nie tylko bezpośrednie dotacje i wkłady kapitałowe, ale również ulgi i inne zachęty podatkowe, a także pożyczki, gwarancje, koncesje, rekompensatę za usługi publiczne, czy też dostawę towarów lub usług na preferencyjnych warunkach;
• Komisja może badać działalność prowadzoną na terenie UE przez przedsiębiorców (zarówno unijnych, jak i nieunijnych) otrzymujących subsydia z państw trzecich oraz (od dnia 12 lipca 2023 r.) wszczynać postępowania w tym zakresie;
• ponadto, podmiot, który otrzymał poza UE subsydia przekraczające 50 milionów euro i dokonuje koncentracji w UE, w przypadku której unijne obroty podmiotu przejmującego lub przejmowanego wynoszą co najmniej 500 milionów euro, będzie zobowiązany (od dnia 12 października 2023 r.) do zgłoszenia tej koncentracji do Komisji;
• dodatkowo, oferent startujący w przetargu unijnym o szacunkowej wartości co najmniej 250 milionów euro musi (od dnia 12 października 2023 r.) zgłaszać Komisji subsydia otrzymane poza UE w kwocie powyżej 4 milionów euro;
• nie wolno dokonać koncentracji, ani też zawrzeć umowy dotyczącej zamówienia publicznego, do czasu wydania zgody przez Komisję;
• ponadto, także w przypadku koncentracji lub zamówień publicznych poniżej wspomnianych progów, Komisja może zażądać notyfikowania jej subsydiów zagranicznych lub nawet dokonać kontroli takich koncentracji lub zamówień publicznych po ich zakończeniu;
• Komisja ma szerokie uprawnienia procesowe, obejmujące nakaz udzielenia informacji, przesłuchania, kontrole, badanie ksiąg czy też wstęp do pomieszczeń (również poza UE), a także zwracanie się o informacje zarówno do państw członkowskich UE, jak i krajów trzecich;
• jeżeli Komisja uzna subsydia zagraniczne za zakłócające rynek wewnętrzny, będzie oczekiwać, że dane przedsiębiorstwo zaproponuje odpowiednie zobowiązania, którym Komisja nada charakter prawnie wiążący, jeśli uzna je za odpowiednie; w przeciwnym przypadku Komisja nałoży na przedsiębiorstwo środki kompensacyjne;
• wspomniane środki kompensacyjne i zobowiązania mogą mieć różne, potencjalnie uciążliwe formy, w tym takie jak udostępnienie infrastruktury lub licencjonowanie aktywów danego przedsiębiorstwa, a także zmniejszenie jego mocy produkcyjnych lub obecności na rynku, a nawet takie jak obowiązek zaniechania niektórych inwestycji, zmiany struktury zarządzania, zbycia majątku, rozwiązania koncentracji lub zwrotu subsydiów zagranicznych wraz z odsetkami;
• Komisja może nałożyć istotne sankcje finansowe, w tym grzywny do 10 procent rocznego obrotu oraz okresowe kary pieniężne, w przypadku naruszenia (w tym próby obejścia) nowych reguł, w tym w związku z niezgłoszeniem koncentracji lub przetargu, niewłaściwej współpracy z Komisją lub naruszenia jej decyzji;
• podmioty, które czują się poszkodowane skutkami subsydiów udzielanych przez kraje trzecie dla poszczególnych przedsiębiorców lub branż, mogą złożyć skargę do Komisji w celu zainicjowania jej dochodzenia lub ewentualnie wystąpić do sądu krajowego;
• przedsiębiorstwa spotykające się z zarzutem otrzymywania z krajów trzecich subsydiów zakłócających rynek wewnętrzny korzystają z prawa do obrony i dysponują szeregiem środków prawnych w celu ochrony swojego interesu, w tym w postępowaniu przed sądem.

Reguły FSR mogą mieć zastosowanie do subsydiów z krajów trzecich udzielonych od dnia 12 lipca 2018 r. lub – w zakresie notyfikacji koncentracji i przetargów – od dnia 12 lipca 2020 r. Dodatkowo obowiązują przepisy przejściowe, określające w jakich przypadkach koncentracje lub przetargi mogą być sfinalizowane bez stosowania FSR.

Biorąc pod uwagę szeroki zakres FSR oraz związanych z nim ryzyk i sankcji, przedsiębiorcy powinni:

• ustalić, czy są obecnie zaangażowani lub planują uczestniczyć w koncentracjach lub przetargach publicznych w UE oraz czy otrzymywali subsydia z państw trzecich po dniu 12 lipca 2020 r.;
• w pozostałych przypadkach ocenić, czy otrzymywali subsydia z krajów nieunijnych po dniu 12 lipca 2018 r. i czy te dotacje mogą być przedmiotem zainteresowania i postępowania Komisji;
• ustalić, czy dotykają ich szkodliwe skutki subsydiów udzielanych przez państwa trzecie ich konkurentom lub innym uczestnikom rynku oraz – odpowiednio – rozważyć działania na podstawie FSR;
• w przypadku przedsiębiorców, którzy otrzymywali lub zamierzają otrzymywać subsydia z krajów nieunijnych – upewnić się, że posiadają odpowiednie wewnętrzne mechanizmy monitorowania tych subsydiów i związanego z nimi ryzyka na gruncie FSR.