W ramach kolejnego, piątego pakietu sankcji gospodarczych i indywidualnych wobec Rosji, wprowadzony został ogólnounijny zakaz udziału rosyjskich wykonawców w zamówieniach publicznych i koncesjach udzielanych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Środek ten został wprowadzony na mocy rozporządzenia (UE) 2022/576 w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (Dz. Urz. UE nr L 111 z 8.4.2022, str. 1), którego przepisy weszły w życie 9 kwietnia 2022 r.

Rozporządzenie jest bezpośrednio skuteczne we wszystkich państwach członkowskich.

Zakaz obejmuje nie tylko udzielanie, ale również dalsze wykonywanie wszelkich zamówień publicznych lub koncesji na rzecz lub przez:

a) obywateli rosyjskich lub osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji;

b) osób prawnych, podmiotów lub organów, do których prawa własności bezpośrednio lub pośrednio w ponad 50 % należą do podmiotu, o którym mowa w lit. a); lub

c) osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów działających w imieniu lub pod kierunkiem podmiotu, o którym mowa w lit. a) lub b),

w tym podwykonawców, dostawców lub podmiotów, na których zdolności polega się w rozumieniu dyrektyw w sprawie zamówień publicznych w przypadku, gdy przypada na nich ponad 10 % wartości zamówienia.

Zakaz dotyczy zamówień oraz koncesji o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, w tym również enumeratywnie wymienionych, objętych wyłączeniami spod obowiązku udzielania zamówienia lub koncesji na gruncie dyrektywy w sprawie udzielania koncesji, dyrektywy klasycznej, dyrektywy sektorowej oraz dyrektywy obronnej.

W odniesieniu do dalszego wykonywania umów w sprawie zamówienia publicznego oraz umów koncesji, które zostały zawarte przed 9 kwietnia 2022 r., zakaz zacznie obowiązywać 10 października 2022 r.

Rozporządzenie przewiduje katalog wyłączeń, w odniesieniu do których właściwe organy mogą zezwolić na udzielenie i dalsze wykonywanie zamówień.

Wśród wspomnianych wyłączeń znajdują się m.in. zamówienia, których przedmiotem jest:

• zakup, przywóz lub transport gazu ziemnego i ropy naftowej, w tym produktów rafinacji ropy naftowej, a także tytanu, aluminium, miedzi, niklu, palladu i rudy żelaza z Rosji lub przez Rosję do Unii; lub
• zakup, przywóz lub transport do Unii węgla oraz innych stałych paliw kopalnych, wymienionych w załączniku XXII (np. węgla brunatnego, torfu), do dnia 10 sierpnia 2022 r.