W ubiegłym tygodniu został opublikowany długo oczekiwany projekt unijnego rozporządzenia w sprawie kontroli subsydiów udzielanych przedsiębiorstwom przez państwa trzecie (nieunijne).

Jeżeli planowane rozporządzenie zostanie przyjęte, już wkrótce Komisja Europejska uzyska dodatkowe istotne narzędzia do kontroli przedsiębiorstw korzystających ze wsparcia państw trzecich, włączając na przykład firmy amerykańskie czy chińskie, w tym do kontroli ich działalności operacyjnej na rynku unijnym, do oceny transakcji nabycia przez nie aktywów w UE czy też do nadzoru nad ich udziałem w przetargach na zamówienia publiczne ogłaszanych przez państwa członkowskie. Komisja będzie także mogła stosować wobec tych przedsiębiorstw różnorodne nakazy oraz dotkliwe sankcje finansowe. Przedsiębiorstwa unijne uzyskają natomiast ważny instrument dla obrony przed konkurencją ze strony firm wspieranych przez państwa trzecie.

Podobnie jak w przypadku pomocy publicznej udzielanej przez państwa członkowskie także pojęcie subsydiów przyznawanych przez państwa trzecie będzie definiowane bardzo szeroko obejmując praktycznie wszystkie selektywne przysporzenia, w tym dotacje, korzyści podatkowe, wkłady kapitałowe czy gwarancje, dla przedsiębiorców angażujących się w działalność na rynku unijnym. Komisja będzie miała możliwość podejmowania kroków prawnych w odniesieniu do takich subsydiów (po wszczęciu szczegółowego dochodzenia), jeżeli będą one wywierać na rynek unijny negatywny wpływ (przeważający nad ewentualnymi korzystnymi efektami). Rozporządzenie będzie dotyczyć zarówno subsydiów wpływających na handel towarami, jak i subsydiów wpływających na świadczenie usług na terytorium UE, bez wyłączenia jakichkolwiek branż lub sektorów.

Kontrola działalności na rynku unijnym

Zgodnie z projektowanym rozporządzeniem w przypadku stwierdzenia, że dane przedsiębiorstwo uzyskało od państwa trzeciego subsydia szkodliwe dla unijnego rynku Komisja będzie mogła na przykład zobowiązać to przedsiębiorstwo do oferowania lub udostępnienia swoich aktywów na odpowiednich warunkach, zmniejszenia zdolności produkcyjnych lub obecności na rynku, powstrzymania się od pewnych inwestycji, publikacji wyników działalności R&D, zbycia niektórych aktywów, rozwiązania koncentracji lub do zwrotu subsydiów z odsetkami. Także samo zainteresowane przedsiębiorstwo będzie mogło proponować Komisji podjęcie powyższych działań w celu uniknięcia dalej idących konsekwencji.

Kontrola koncentracji

Ponadto, przedsiębiorstwa otrzymujące subsydia od państw trzecich będą zobowiązane do notyfikacji każdego zamiaru koncentracji, gdy przedsiębiorstwo przejmowane lub co najmniej jedno z łączących się przedsiębiorstw ma siedzibę w UE generując łączny obrót w UE w wysokości co najmniej EUR 500 mln i jednocześnie zainteresowane przedsiębiorstwa otrzymały łącznie od państw trzecich w ciągu trzech ostatnich lat subsydia o wartości przekraczającej EUR 50 mln. Brak notyfikacji (jak również sfinalizowanie połączenia przed decyzją Komisji lub wbrew jej zakazowi) będzie mogło skutkować nieważnością transakcji, jak również nałożeniem przez Komisję kary finansowej do wysokości 10% łącznego rocznego obrotu. Co więcej, Komisja będzie mogła także z własnej inicjatywy badać połączenia poniżej wspomnianego progu i zakazywać ich w zależności od potrzeby.

Kontrola zamówień publicznych

Każde przedsiębiorstwo będzie ponadto zobowiązane, pod rygorem zakazu uzyskania zamówienia publicznego, do zgłoszenia zamawiającemu w trakcie przetargu subsydiów otrzymanych od państw trzecich w ciągu trzech ostatnich lat, jeżeli szacowana wartość zamówienia wyniesie co najmniej EUR 250 mln. Obowiązek notyfikacji będzie obejmował także głównych podwykonawców i dostawców oferenta. Informacja ta będzie niezwłocznie przekazywana Komisji, która będzie mogła zakazać udzielenia zamówienia danemu przedsiębiorstwu. Ponadto, w przypadku naruszenia obowiązku takiej notyfikacji Komisja będzie mogła, poza zakazem udzielenia zamówienia, nałożyć na wspomniane przedsiębiorstwo karę finansową do wysokości 10% łącznego rocznego obrotu. Co więcej, Komisja będzie także miała możliwość wszczęcia postępowania i kontroli w przypadku zamówień poniżej wspomnianego progu.

Inne uprawnienia Komisji

Zgodnie z projektowanym rozporządzeniem Komisja będzie mogła także zwracać się do uczestników rynku o przekazanie, pod rygorem nałożenia kary finansowej, żądanych przez Komisję informacji, realizować przekrojowe badania rynku, a także prowadzić kontrole na miejscu (w UE lub w państwie trzecim za jego zgodą). W trakcie trwania postępowania Komisja będzie także mogła stosować środki tymczasowe. Poza dziesięcioletnim okresem przedawnienia Komisja nie będzie ograniczona terminem do wszczęcia postępowania w sprawie wspomnianej kontroli działalności na rynku unijnym, natomiast w przypadku kontroli notyfikowanej koncentracji Komisja powinna zakończyć postępowanie w trakcie 25 dni (lub dodatkowych 90 dni w przypadku wszczęcia szczegółowego dochodzenia), zaś w przypadku kontroli zamówienia publicznego w terminie 60 dni (lub 200 dni w przypadku wszczęcia szczegółowego dochodzenia).

Planowane rozporządzenie będzie stosowane niezależnie od innych narzędzi już istniejących w prawie unijnym takich jak prawo antymonopolowe, ogólne przepisy o kontroli połączeń czy screening zagranicznych inwestycji bezpośrednich.