Sinds 12 juli vorig jaar is de Europese Platform-to-Business Verordening¹ (P2B-verordening) van kracht². Voorafgaand aan deze verordening maakte men zich steeds meer zorgen over de positie van met name grote online platforms. Platforms kunnen immers snel groot worden en daarmee kunnen onevenwichtige verhoudingen ontstaan in de relatie tussen ondernemers en (grote) platforms. Platforms – zoals vergelijkingswebsites, reserveringsplatforms en online marktplaatsen – zijn sindsdien onderworpen aan de strenge eisen van de P2B-verordening.

Online platforms kunnen essentieel zijn voor het commerciële succes van ondernemers en vormen voor hen een ‘toegangspoort’ naar de markt. De P2B-verordening heeft onder andere tot doel te zorgen voor een eerlijke en voorspelbare bedrijfsomgeving voor (kleine) ondernemers die platforms gebruiken om hun goederen of diensten aan te bieden op de Europese interne markt.

Het Nederlandse wetsvoorstel Platform-to-Business³ (P2B-wetsvoorstel) van 26 mei 2021 geeft de Autoriteit Consument en Markt (ACM) de bevoegdheid om de regels die voortvloeien uit de P2B-verordening bestuursrechtelijk te handhaven. Daarnaast voorziet het wetsvoorstel in een verduidelijking van de verhouding tussen de bepalingen van de P2B-verordening inzake collectieve rechtsvorderingen en het Nederlandse toepasselijk recht op dat gebied.⁴

In deze blog bespreken we een aantal van de belangrijkste aandachtspunten voor online platforms gelet op de P2B-verordening en het beoogde P2B-wetsvoorstel.

Toepassingsbereik P2B-verordening

De P2B-verordening is van toepassing op aanbieders van online platforms, die in de verordening worden aangeduid als ‘onlinetussenhandelsdiensten’, waarop ondernemers gevestigd in de EU hun producten of diensten aanbieden.⁵ De P2B-verordening is daarnaast (deels) van toepassing op online zoekmachines.

Volgens de P2B-verordening is er sprake van een onlinetussenhandelsdienst indien is voldaan aan de volgende vereisten:

1. er is sprake van een dienst van de informatiemaatschappij, die;
2. het ondernemers mogelijk maakt om goederen of diensten aan te bieden aan consumenten; Met als doel directe transacties tussen de ondernemers en consumenten te faciliteren, waarbij het niet uitmaakt waar die transactie uiteindelijk worden uitgevoerd; en
3. de diensten worden aangeboden op basis van een contractuele verhouding tussen de aanbieder van de onlinetussenhandelsdienst en de ondernemer.

Voorbeelden van onlinetussenhandelsdiensten die onder de reikwijdte van de Europese P2B-verordening en het Nederlandse P2B-wetsvoorstel vallen zijn reserveringsplatforms, vergelijkingssites, online marktplaatsen en appstores. Ook platforms en zoekmachines die niet met hun hoofdvestiging in de EU zijn gevestigd, maar die daar wel actief zijn, zoals Facebook, Google en Amazon, zijn gebonden aan de P2B-verordening.

Belangrijkste pijlers van P2B-verordening

Op hoofdlijnen kent de P2B-verordening twee pijlers:

1. het stellen van transparantievereisten (aan platforms); en
2. bepalingen over geschillenbeslechting tussen platforms en ondernemers waarbij voorzien wordt in de mogelijkheid tot het instellen van collectieve acties door ondernemers die actief zijn op een online platform.

Belangrijkste regels voor online platforms en ondernemers

Hieronder volgt een overzicht van een aantal van de belangrijkste regels voor online platforms en ondernemers op basis van de P2B-verordening en het P2B-wetsvoorstel.

Transparantie van de algemene voorwaarden

• De algemene voorwaarden van platforms moeten in duidelijke en begrijpelijke taal zijn opgesteld en makkelijk toegankelijk zijn. Dit betekent dat er ten minste voldoende informatie beschikbaar moet zijn over de volgende onderwerpen:
  • De mogelijkheden waarop een ondernemer de relatie met het platform kan beëindigen;
  • Informatie over het gebruik van het interne klachtenafhandelingssysteem;
  • De redenen omvatten voor beslissingen van het platform tot opschorting, beëindiging of een andere beperking aan de verstrekking van hun onlinetussenhandelsdiensten aan ondernemers;
  • Informatie bevatten over aanvullende distributiekanalen en potentiële gelieerde programma’s waarmee de platforms door ondernemers aangeboden goederen en diensten op de markt zouden kunnen brengen;
  • Algemene informatie bevatten over de eigendom en de controle van intellectuele-eigendomsrechten van ondernemers;
  • Een omschrijving over de technische en contractuele toegang van ondernemers tot persoonsgegevens of andere gegevens, die ondernemers of consumenten verstrekken aan het platform om gebruik te kunnen maken van het platform.
• Het wijzigen van de algemene voorwaarden dient ruime tijd vooraf aangekondigd te worden en de wijzigingen kunnen niet met terugwerkende kracht in werking treden.

Geschillenbeslechting

• De P2B-verordening benoemt diverse middelen om geschillen tussen ondernemers en online platforms op te lossen. De grootste verandering is dat er een intern klachtenafhandelingssysteem ingesteld moet worden door alle platforms, met uitzondering van de allerkleinsten.⁶ De klachten moeten binnen een redelijke termijn afgehandeld worden.
  Concreet betekent dit dat:
  • het klachtenafhandelingssysteem makkelijk toegankelijk en kosteloos moet zijn en gebaseerd op de beginselen van transparantie en gelijkheid;
  • medegedeeld moet worden met welke twee (of meer) bemiddelaars het online platform samenwerkt om geschillen met ondernemers eventueel buiten de rechtbank op te lossen;
  • de resultaten van de interne behandeling aan klager medegedeeld moeten worden in begrijpelijke taal en toegespitst op het specifieke geval;
  • platforms informatie beschikbaar stellen over de werking en de doeltreffendheid van hun interne klachtenafhandelingssysteem.

De collectieve acties

• De P2B-verordening creëert de mogelijkheid voor ondernemers om een collectieve actie te starten.
  • Belangenorganisaties van ondernemers zonder winstoogmerk kunnen als watchdog een procedure starten om niet-naleving van de P2B-verordening door online platforms te stoppen. Deze mogelijkheid is gecreëerd omdat factoren zoals beperkte financiële middelen en afhankelijkheid, ondernemers ervan kunnen weerhouden om een online platform voor de rechter te dagen.

Impact P2B-wetsvoorstel op online platforms

Op basis van de P2B-verordening dienen ondernemers in geval van een conflict met een platform zelf tot een oplossing te komen door middel van buitengerechtelijke geschillenbeslechting (interne klachtenprocedure) of civielrechtelijke handhaving. Volgens de regering zijn voornoemde ‘routes’ niet in alle gevallen even effectief. Daarbij is de kans dat ondernemers afzien van deze mogelijkheden om hun recht te halen aannemelijk, omdat de gang naar de rechter voor een ondernemer relatief kostbaar vergeleken is met de geleden schade. Om die reden wordt in het P2B-wetsvoorstel voorgesteld om de ACM te belasten met het bestuurlijk toezicht op de naleving van de P2B-verordening. Ook bekrachtigt het wetsvoorstel de mogelijkheid voor ondernemers om een collectieve actie op grond van de P2B-verordening in te kunnen stellen. De wetgever ziet de mogelijkheid om als ondernemer (of collectief) een melding te kunnen doen bij de ACM ten aanzien van de naleving van de P2B-verordening als een meer laagdrempelige optie om actie te kunnen ondernemen tegen (grote) platforms indien zij de regels die voortvloeien uit P2B-verordening niet naleven.

De ACM is op grond van het P2B-wetsvoorstel bevoegd om bij overtredingen van de bepalingen een dwangsom of bestuurlijke boete op te leggen met een maximale hoogte van € 870.000,⁷ of 1% van de omzet van het betrokken platform indien die boetecategorie geen passende bestraffing zou betekenen.

De bevoegdheid tot handhaving van de ACM is beperkt tot overtredingen die schade toebrengen of kúnnen toebrengen aan het collectieve belang van ondernemers. De ACM krijgt met het P2B-wetsvoorstel zelf dus geen rol bij het oplossen van individuele geschillen tussen platforms en ondernemers. Wel kan de ACM op basis van een melding bepalen of zij zal optreden tegen een platform, indien er sprake is van een overtreding van de P2B-verordening die leidt tot schade aan de collectieve belangen van ondernemers.

Tevens is het belangrijk om als platform rekening te houden met de laagdrempeligheid van het maken van een melding bij de ACM door een gebruiker. Dit zou als gevolg kunnen hebben dat platforms vaker bij een onderzoek betrokken raken en sneller op de vingers getikt kunnen worden bij niet-naleving van de P2B-verordening.

Concluderend: om civiele of bestuursrechtelijke handhaving te voorkomen is het verstandig voor platforms om de P2B-verordening en het P2B-wetsvoorstel goed door te (laten) nemen en te (laten) controleren zodat processen, algemene voorwaarden en de interne klachtenprocedure voldoen aan de nieuwe regels. Op die manier kan een online platform de kans dat een ondernemer (of een groep ondernemers) een melding zal doen bij de ACM beperken.

1. Verordening (EU) 2019/1150 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2019 ter bevordering van billijkheid en transparantie voor ondernemers van onlinetussenhandelsdiensten.
2. Met ingang van 12 juli 2020 is de P2B-verordening van toepassing geworden in elke lidstaat.
3. Het P2B-wetsvoorstel is 26 mei 2021 gepubliceerd ter consultatie en inmiddels is de consultatieperiode geëindigd sinds 14 juli 2021.
4. Artikel 305ca van het Burgerlijk Wetboek (BW) en artikel 1018b van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) worden in artikelen 8 en 9 van het P2B-wetsvoorstel als wijzigingen voorgesteld.
5. Artikel 1 lid 2 P2B-verordening.
6. Kleinere platforms waar minder dan 50 personen werkzaam zijn en met een jaaromzet van niet meer dan 10 miljoen euro, zijn uitgezonderd van de verplichtingen over geschillenbeslechting.
7. De boetehoogte is gekoppeld aan die van de zesde categorie als opgenomen in artikel 23 Wetboek van Strafrecht.